Zo beschermt u uw apparaten tegen blikseminslag!

Jaarlijks gaat ongeveer €35 miljoen in rook op, zo hoog wordt het bedrag aan bliksemschade in Nederland geschat. Wanneer de bliksem inslaat in woningen, is ook de elektronica in huis in gevaar. Wij laten zien hoe u voor de juiste overspanningsbeveiliging kiest!

Wat is overspanning?

Het begrip overspanning wil zeggen dat er een spanning in elektrische systemen aanwezig is, die zo hoog is dat de tolerantiegrens van de nominale spanning wordt overschreden.

Dit klinkt ingewikkeld, maar kan via de aanwezige spanningen bij onweer goed inzichtelijk worden gemaakt. De netspanning in Europa bedraagt normaal gesproken 230 Volt (plus/minus 23 Volt). De zogenaamde sterkstroom die doorgaans in de keuken zit, voor de aansluiting van een elektrisch fornuis, bedraagt 400 Volt.

Als overspanning door blikseminslag veroorzaakt wordt, dan wordt er schade toegebracht aan de aangesloten apparaten en installaties.

Oorzaken en risico’s van overspanning

De kans op onweer in Nederland verschilt. Gemiddeld onweert het 25 dagen per jaar in Nederland en het aantal bliksemontladingen varieert van 100.000 tot 300.000 per jaar. In de zomer zijn gemiddeld het meeste aantal ontladingen en inslagen, terwijl het in de winter rustiger is. Deze blikseminslagen vormen een risico voor de elektronische apparatuur thuis.

Tussen de negatieve ladingen in het onderste gedeelte van een onweerswolk en de positieve ladingen bij de aardbodem heersen elektrische spanningen die veelal de tien miljoen Volt overschrijden. Als er dan sprake is van een ‘overslag’, dan is er een stroom met een sterkte van ongeveer 300.000 Ampère. In het gunstigste geval slaan alleen de stoppen door.

Afhankelijk van hoe hevig de blikseminslag is, kan deze ook schade veroorzaken aan het gebouw en de installaties van de woning. Door de grote warmteontwikkeling ontstaat vaak brand. Installatieschade doet zich vaak voor in de vorm van gesprongen, weggewerkte leidingen of verschroeide stopcontacten.

Wat gebeurt er bijvoorbeeld met een tablet of laptop? Dat is glashelder: ook dure consumentenelektronica loopt risico. Vooral computers, huishoudelijke apparatuur of een elektronisch verwarmingssysteem hebben kans op overspanningsschade. Dit kan uiteenlopen van verlies van gegevens tot het compleet verloren gaan van apparaten.

Mogelijke consequenties – wanneer betaalt de verzekering uit?

Of het nu gaat om schade aan en in het huis of schade aan een elektrisch apparaat: voor beide vormen van schade is verzekeren mogelijk. Een klassieke opstalverzekering dekt de kosten van schade aan het gebouw door vuur, storm of blikseminslag. Vaak is in de overeenkomsten precies vastgelegd of en wat voor overspanningsbeveiliging er moet zijn, bijvoorbeeld een externe bliksemafleider. Een inboedelverzekering dekt de schade aan alle bewegende delen in huis, zoals meubels, tapijten, installaties en elektrische apparaten. In nieuwe verzekeringen is doorgaans ook overspanningsschade opgenomen. Let op: Verlies van gegevens dekt een inboedelverzekering normaal gesproken niet.

Als de bliksem inslaat en de harde schijf van de computer daardoor stuk gaat, dan betaalt de verzekering wel uit voor een nieuwe harde schijf. Zorg er dan wel voor dat je het apparaat niet gelijk weggooit, maar bewaar deze voor het geval dat een expert van de verzekeraar komt kijken om de schade in te kunnen schatten. De kosten voor herstel van gegevens of het vervangen van software, bestanden of foto’s worden echter niet vergoed.

Tip: Verzeker het herstel van gegevens mee en bewaar ontvangst- en aankoopbewijzen van hard- en software!

Soorten overspanningsbeveiliging

Er wordt onderscheid gemaakt tussen externe overspanningsbeveiliging en interne overspanningsbeveiliging:

• Externe afleider van bliksemstroom (‘bliksemafleider’): In de EU wordt deze bliksembeveiliging gedefinieerd door de norm EN 62305. In de VDE-norm voor bliksembeveiliging (VDE 0185, versie 10/2006) is vastgelegd dat de externe bliksembeveiliging verbonden moet zijn aan de potentiaalvereffening van het gebouw (interne bliksembeveiliging).
• Overspanningsafleider (overspanningsbeveiliging type 2): Deze zogenaamde middelhoge beveiliging bevindt zich bij gebouwen normaal gesproken in het trappenhuis. Hij begrenst de resterende overspanning bij een blikseminslag tot minder dan 600 tot 2000 Volt.
• Speciale apparaten, zoals een overspanningsstekker (overspanningsbeveiliging type 3): Deze zogenaamde fijnzekering beschermt stopcontacten en stekkers. Hij vermindert de resterende overspanning tot de toelaatbare 230 Volt.

Overspanningsbeveiliging: producten voor extra bescherming

Het grote aantal ingebouwde geleidende onderdelen in huis en de toenemende technische apparatuur zijn een gemakkelijke prooi voor bliksem. Schakelaars, routers, firewalls, xDSL-modems, ISDN, notebooks, pc’s/servers, televisies en multimedia-apparaten moeten stuk voor stuk goed beschermd worden.

Dat begint al bij het stopcontact. De 8-voudige stekkerdoos ‘Super-Solid’ van BRENNSTUHL laat geen wens onvervuld, heeft 8 aansluitingen en beveiligt de verbonden apparaten met een overspannings- en bliksembeveiliging tegen maximaal 4500 Ampère. De stekkerdoos is zeer robuust: het stevige polycarbonaat overleeft elke val.

Ook netwerkkabels vormen een risico, omdat ze perfecte geleiders zijn. Hier komt de overspanningsbeveiliging van ALLNET van pas. Deze wordt geplaatst tussen de netwerkkabel of xDSL-/ISDN-aansluiting en het apparaat dat beschermd moet worden. Zo is bijvoorbeeld de infrastructuur te beschermen in gebieden waar veiligheid relevant is. Voor een doeltreffende bescherming moet de ALLNET ALL95100 vanzelfsprekend worden aangesloten op een aarddraad.

In de categorie apparaten voor overspanningsbeveiliging van het optisch netwerk is de Netwerk overspanningsbeveiliging Cat.6 het apparaat voor de bescherming van het ethernet.

Bij het gebruik van bestaande netwerken met conventionele bekabeling wordt de interface via een optische brug verbonden en galvanisch geïsoleerd.

De optische overdracht is bovendien ongevoelig voor elektromagnetische interferentie.

Bij bliksembeveiliging moet ook worden gedacht aan de verbinding tussen de host-pc en een USB-apparaat.

Wanneer bijvoorbeeld tijdens een tuinfeest de bliksem inslaat in een schijnwerper die op flinke hoogte is geplaatst, kan de hieraan verbonden laptop van de dj eveneens stukgaan.

Bij het bedienen van verlichtingsinstallaties via USB, elektrische installaties of machines biedt een dergelijke galvanische scheiding de benodigde bescherming voor de hostcomputer.

Afbeeldigen: Adobe Stock