Lange tijd waren analoge aansluitingen zoals de inmiddels verouderde VGA-aansluiting de norm om monitors, beamers of tv’s aan te kunnen sluiten op de pc. Vandaag de dag zijn daarvoor digitale interfaces beschikbaar, zoals DVI, HDMI of DisplayPort. Maar wat zijn nu eigenlijk de verschillen en waarvoor is elke aansluiting geschikt? Wij brengen orde in de wirwar van kabels!
De prestaties en de resolutie van de kleine en grote schermen van de nu gangbare digitale interfaces zijn de afgelopen jaren steeds verder ontwikkeld. Zo is de resolutie in HD-kwaliteit aangevuld met de 4K-standaard en is het UHD-formaat uitgebreid naar tot wel 8K. Bovendien speelt voor de digitale interfaces ook de communicatie tussen pc en beeldscherm, evenals controller hardware, een beslissende rol. Het aanbod van interfaces is onlangs nogmaals uitgebreid door de verdere ontwikkeling van de HDMI-standaard naar 2.1.
HDMI 2.1 – een hogere resolutie en meer
HDMI is ontwikkeld voor consumentenelektronica en is op dat gebied de meest voorkomende display-interface, zowel voor moderne tv’s als voor pc’s en notebooks. Het voordeel is dat beeld en geluid hierbij via slechts één kabel worden overgedragen, en dat ook nog eens in topkwaliteit inclusief surround sound.
HDMI 2.1 beschikt over enkele nieuwe functies:
- hogere videoresoluties voor hogere resoluties en snellere beeldherhalingsfrequenties.
- Dynamic HDR voor de weergave van ideale waarden, bijvoorbeeld voor diepte, details, helderheid, contrast en kleurenspectrum.
- Achterwaarts compatibele 48G-kabels voor een bandbreedte tot 48 Gbit/s voor ondersteuning van ongecomprimeerde HDMI 2.1-functies en 8K-video met HDR.
- eARC voor de omzetting van de nieuwste audioformaten, zoals objectgebaseerde audio en besturing van de audiosignalen met automatische apparaatherkenning.
- VRR-afspeelmodus met variabele beeldherhalingsfrequentie voor optimalisatie van de beeldweergave met de 3D grafische processor.
HDMI-stekkertypen en compatibiliteit
Wie het nieuwe formaat wil gebruiken, ontkomt in veel gevallen niet aan een investering in nieuwe hardware. Bovendien zullen de mogelijkheden van de nieuwe aansluitstandaarden nog lang niet ten volle benut zijn.
De HDMI-technologie is op de markt sinds 2003 en heeft zich inmiddels tot standaard ontwikkeld voor de overdracht van beeld en geluid. Wat betreft de stekkertypen, kan onderscheid worden gemaakt tussen Type A voor tv of pc en Type B en C voor compactere apparaten. In principe zijn alle kabels compatibel met de diverse standaarden, met één uitzondering: voor 4K- of 3D-streams is een HDMI-highspeedkabel vereist, zodat de benodigde bandbreedte wordt bereikt.
HDMI 2.1 is achterwaarts compatibel met de oudere HDMI-standaards en kan ook met oudere apparaten worden gebruikt, omdat de bijbehorende stekkertypen niet zijn veranderd. Voor de toegenomen gegevenssnelheid van 48 Gbit/s zijn wel weer nieuwe kabels nodig die worden omschreven als ‘Ultra High Speed HDMI Cable’.
DVI en DVI-I
DVI vervangt de analoge VGA-standaard (ook wel D-SUB genoemd). De DVI-stekker lijkt op die van zijn opvolger HDMI; daarom zijn DVI-aansluitingen compatibel met HDMI. DVI-I ondersteunt zowel digitale als analoge signalen en draagt via dual link gegevens over tot wel 7,44 Gbit/s.
DisplayPort voor hoge snelheden
De DisplayPort is een andere high speed-interface waarmee schermen met hoge resolutie voor de 5K-standaard en voor de 8K-standaard kunnen worden aangestuurd. Er kunnen gegevensoverdrachtsnelheden van wel 25,92 Gbit/s worden bereikt. Met de DisplayPort worden net als bij HDMI beeld en geluid overgedragen: de DisplayPort wordt dan ook in concurrentie met HDMI verkocht. De port is duidelijk kleiner vormgegeven dan de HDMI-poort en maakt bovendien meer dan twee aansluitingen mogelijk op de grafische kaart.
De invoer van DisplayPorts op de markt heeft de DVI-kabels verdrongen. Reden daarvoor zijn de bereikte waarden op het gebied van de pixels: met de DisplayPort worden snelheden van 3840×2160 pixels bereikt bij 60 Hz. Bovendien is er de optie voor 3D-toepassingen in Full HD.
In 2008 bracht fabrikant Apple een kleinere, eigen variant op de markt: de Mini DisplayPort. Drie jaar later volgde Thunderbolt, een aansluiting die mechanisch en elektrisch achterwaarts compatibel is als aansluitingsmogelijkheid. Thunderbolt 3, de derde generatie, heeft een overdrachtssnelheid van 40 Gbit/s en beschikt over het USB-C-stekkerformaat. De interface bundelt alle overdrachtskanalen voor beeld, geluid, energie en gegevens, en heeft een grote reikwijdte. Wel moet erop worden gelet dat de Thunderbolt 3- naar Thunderbolt 2-adapter van Apple geen apparaten met DisplayPort ondersteunt als de DisplayPort wordt gebruikt met kabels voor Mini DisplayPorts. Fabrikant EIZO raadt in dit geval bijvoorbeeld aan om een geschikte USB-C- naar DisplayPort-kabel te gebruiken om de weergave op een EIZO-monitor mogelijk te maken.
Met een monitor met USB Type C-ingang kunnen computers met USB-C worden verbonden via slechts één kabel, die zowel USB- als DisplayPort-signalen en de stroomvoorziening overdraagt. Voor tablets en smartphones dient de monitor daardoor bijna als een dockingstation. Aanbevolen worden hiervoor bijvoorbeeld de EIZO-modellen EV2780 en de nieuwe monitor EV2785 van 27 inch en 4K UHD.
Aangezien het marktaandeel echter geen 100 procent bedraagt, is compatibiliteit een belangrijk aandachtspunt voor de fabrikant. Ontbrekende weergave-interfaces kunnen naderhand worden voorzien van adapters. De grafische kaart speelt hierbij een doorslaggevende rol: deze herkent de adapter en baseert daarop de signaaloverdracht.
Afbeelding: Fotolia
