Personal computers worden steeds beter en de gebruikte processoren worden steeds sneller en hun prestaties steeds beter. Het gevolg daarvan is dat er veel meer warmte wordt gegenereerd. Naast de grafische kaart, is de processor in de pc het onderdeel dat de meeste warmte genereert. Wat kunt u doen om te hoge temperaturen te voorkomen? In ons adviesartikel leest u wat de juiste koeling is voor uw pc.
Waarom is koeling belangrijk?
Moderne processoren bevatten steeds meer transistors om de prestaties en de snelheid van de hardware te verhogen. Alle transistors genereren door de elektrische spanning warmte, met als gevolg dat de oppervlakte van de processor warm wordt.
Dit warmte-effect wordt extra versterkt doordat er veel transistors naast elkaar zijn geplaatst in een krappe ruimte. Als de temperatuur in de pc boven de 60 graden stijgt, kan dat de prestaties sterk verlagen. In het extreemste geval kan het zelfs leiden tot defecte hardware door oververhitting.
Om dat te voorkomen, moet u de natuurlijke warmteafgifte van de computer met een aanvullende koeling ondersteunen. Deze koeling is bedoeld om de restwarmte zo snel mogelijk weg te voeren van de processorkern. Een andere mogelijkheid om oververhitting te voorkomen, is het vergroten van het oppervlak dat de warmte afgeeft.
Welke soorten koeling zijn er?
Naast luchtkoeling is waterkoeling de meest gebruikte vorm van pc-koeling. Moderne processorkoelers zijn bovendien uitgerust met ‘heatpipes’ (warmtebuizen). Deze buizen bevatten een speciale vloeistof of een speciaal gas waarmee de restwarmte niet via de leiding, maar via convectie wordt getransporteerd.
Ook koeling met stikstof behoort tot de mogelijkheden. In vergelijking met andere koelingsvormen is deze procedure echter niet geschikt voor alledaags gebruik en zelfs voor experts niet eenvoudig te realiseren. Bovendien kan de procedure risico’s voor de gezondheid opleveren.
Luchtkoeling
Bij passieve luchtkoeling wordt de warmte via koellichamen afgegeven aan de omgevingslucht. Voor betere prestaties maken sommige koelsystemen gebruik van warmtebuizen om de restwarmte naar buiten te leiden.
Bij de actieve luchtkoeling wordt de ontstane restwarmte van de componenten via een extra ventilator op het koellichaam naar buiten geleid. Hierbij ontstaat er in de behuizing van de pc een permanente luchtstroom. In principe is luchtkoeling in vergelijking met waterkoeling het goedkopere alternatief.
Passieve luchtkoelers werken geruisloos, omdat er bij deze oplossing geen bewegende onderdelen nodig zijn. Daarnaast worden ze alleen aangeraden voor processoren met naar verhouding lage prestaties en beperkte warmteontwikkeling. Voor moderne processoren met hoge prestaties moet een actieve luchtkoeling worden gebruikt.
De koelprestatie is aan de ene kant afhankelijk van de grootte van het koellichaam en aan de andere kant van de door de ventilator gegenereerde luchtstroom. Houd er rekening mee dat actieve luchtkoelingen niet geruisloos werken. Het geluidsvolume dat grote ventilators met een laag toerental produceren is daarbij lager dan dat van kleinere ventilators met een hoger toerental.
Waterkoeling
De waterkoeling onderscheidt zich doordat de restwarmte van de processoren efficiënt en geruisloos naar buiten wordt afgevoerd. Vanwege de betere koelprestaties in vergelijking met luchtkoeling, is waterkoeling zeer geschikt voor gebruikers die hun pc willen overklokken. Dat betekent dat de pc werkt met aangepaste specificaties die boven de officieel toegestane specificaties liggen.
Het koellichaam is meestal gemaakt van aluminium of koper. In dit koellichaam wordt het water via een pomp gecirculeerd. De restwarmte van de processor wordt opgenomen door deze circulatie en naar een radiator getransporteerd, alwaar de door het water gekoelde warmte uiteindelijk aan de omgeving wordt afgegeven.
Ook bij waterkoeling is er een passieve en een actieve variant. Bij passieve waterkoeling vindt de koeling plaats bij de radiator door normale luchtstroom. Bij de actieve variant zorgt ook een ventilator voor een luchtstroom.
Welke koeling past bij welke pc?
Voordat u voor een van de koelvarianten kiest, moet u rekening houden met bepaalde factoren. In principe moet u onthouden dat een waterkoeling alleen doelgericht bepaalde gebieden in de pc afkoelt. Zo genereert een waterkoeling niet de fundamentele standaardkoeling voor andere in de pc ingebouwde onderdelen. Bovendien kan een waterkoeling leiden tot meerkosten bij het inbouwen. Dat is bijvoorbeeld het geval als het moederbord moet worden verwijderd om de koeling te kunnen plaatsen.
Moderne koelsystemen, die als torenkoelers zijn ontworpen, bieden met heatpipes betere koelprestaties. Een voorbeeld van zo’n torenkoeler van de nieuwste generatie is de Dark Rock PRO 3 CPU-koeler van de firma ‘be quiet!’. Meer informatie vindt u hier:
Als vanwege een compact ontwerp slechts weinig ruimte aanwezig is voor het inbouwen van een koeler, is een ‘low profile’-koeler een optie. Deze is dankzij zijn afmetingen speciaal ontworpen voor HTPC’s of smalle behuizingen. Bij een CPU-koeler moet u altijd letten op de compatibiliteit tussen de onderdelen van verschillende fabrikanten en technologieën. Als de koeler is gebaseerd op AMD-technologie, is deze vaak niet compatibel met Intel-onderstellen. Omgekeerd geldt hetzelfde.
Bij een groot aantal waterkoelingssystemen is dit niet het geval. De meeste waterkoelers zijn compatibel met zowel AMD als Intel. Als u kiest voor een specifieke CPU-ventilator, moet u letten op de opgave van het geluidsniveau in de productdetails, zodat u niet voor verrassingen komt te staan op het gebied van geluidsoverlast.
Waar moet ik nog meer op letten?
Naast de selectie van het juiste koelsysteem kunt u met enkele vuistregels voorkomen dat uw pc oververhit raakt. Zo moet er altijd minimaal 50 cm afstand zijn tussen de behuizing en muren, meubels enz., om het goed afleiden van warmte mogelijk te maken.
Er mogen geen voorwerpen op de ventilatoren of koelers worden geplaatst. Er mogen zich geen warmtebronnen zoals lampen, verwarmingen en dergelijke in de directe omgeving van de pc bevinden. Direct zonlicht moet worden vermeden en de behuizing van de computer moet altijd afgesloten zijn.
Controleer regelmatig de ventilator: defecten aan de ventilator zijn meestal merkbaar door een toename van het geluidsniveau of ongewone geluiden.
Lees meer:
Hoe doe je dat: Een waterkoeling inbouwen in de pc: zo lukt het zeker
