High-Resolution audio belooft glasheldere muziekstudiokwaliteit voor thuis en onderweg, maar wat gaat er daadwerkelijk schuil achter deze nieuwe techniek en wanneer loont de investering? Lees in dit artikel meer over de verschillen met muziek die in de handel gebruikelijk is, over welke apparaten de nieuwe formaten kunnen afspelen en waar u de geschikte muziek kunt kopen.
Wat is High-Resolution audio?
Het begrip ‘High-Resolution audio’ is niet beschermd of duidelijk gedefinieerd. Daarom meteen maar het volgende: in principe wordt elke oplossing bedoeld die hoger is dan de in de handel gebruikelijke cd met 16 bit en 44,1 kHz.
Op basis van de relatief lage scansnelheden en bitdiepten gaat daarbij informatie verloren, zoals tonen met een frequentie die hoger is dan 22 kHz. Meestal worden bestanden vanaf 24 bit en 96 kHz als High-Resolution audiobestanden aangeduid. Dat betekent dat deze minder gecomprimeerd zijn en dat er meer informatie overgebracht kan worden.
Wat bepaalt de kwaliteit van audiobestanden
Om een analoog geluidssignaal om te zetten in een digitaal formaat wordt meestal puls-code-modulatie gebruikt. De kwaliteit van deze opnamen wordt bepaald door twee factoren: bitdiepte en scansnelheid.
Met de bitdiepte (ook wel samplingdiepte) wordt beschreven hoe trouw aan het origineel een analoog signaal kan worden omgezet in een digitaal signaal. Veel voorkomende samplingdiepten zijn 8, 12, 16, 24 of 32 bit.
Hoe hoger de bitdiepte, des te meer gradaties er tussen de hardste en de zachtste toon beschikbaar zijn in een muziekstuk, en des te dynamischer de klank.
Deze component bepaalt hoe exact de afzonderlijke tonen kunnen worden weergegeven en zorgt zo voor een bijzonder rijk geluid.
De scanfrequentie (ook wel samplingrate) geeft aan hoe precies de muziek kan worden geanalyseerd voor de omzetting naar digitaal, dat wil zeggen: hoe vaak de toon per seconde wordt ‘gemeten’. Deze waarde is daarom enigszins vergelijkbaar met de beeldfrequentie van video-opnamen.
De scanfrequentie van audio-cd’s met 44,1 kHz (dat wil zeggen 44.100 scans per seconde) is voldoende om audiosignalen met frequenties tot 22 kHz te registreren. Alles daarboven gaat echter verloren.
In tegenstelling tot cd’s hebben high resolution-bestanden een duidelijk hogere scanfrequentie en bitdiepte. Dat wil zeggen: zij dragen duidelijk meer gegevens over dan de gangbare mp3-formaten.
Dit betekent echter ook dat voor die bestanden meer opslagruimte vereist is. Een licht gecomprimeerd audiobestand van vier minuten lang is wel 30 MB groot. Een mp3-bestand is daarentegen slechts 10 MB.
Een vergelijking van verliesvrije en gecomprimeerde audiobestanden
Verliesvrije audiobestanden zijn bijvoorbeeld Free Lossless Audio Codec (FLAC), Direct Stream Digital (DSD), Monkey’s Audio (APE), Apple Lossless Audio Codec (ALAC) of WavPack (WV/WVC). Ook WAV-formaten kunnen de gewenste samplingdiepte en -rate bewerkstelligen zodat ze als High-Resolution audio gelden. Mp3HD is een verliesvrije audio codec die weliswaar verliesvrije audiobestanden bevat, maar die toch de bestandsextensie mp3 gebruikt. Zo kunnen ze op weergaveapparatuur die geen mp3HD ondersteunt, worden afgespeeld als normale mp3.
Niet-gecomprimeerde bestanden geven de toon vaak helderder, scherper en complexer weer dan gecomprimeerde formaten en komen dichter bij de originele luisterbelevenis. Dit komt doordat de meeste geluidsopnamen naast natuurlijke tonen ook uit tonen uit de echte wereld bestaan. Deze gegevens kunnen bijna niet worden gecomprimeerd.
Door de computer gegenereerde afbeeldingen kunnen bijvoorbeeld ook gemakkelijker worden gecomprimeerd dan foto’s. De reden hiervoor is dat zij gecompliceerde golfvormen bevatten die slecht verwerkt kunnen worden door veel compressiealgoritmen. De waarden van de audiosamples veranderen zeer snel en er zijn maar zelden opeenvolgingen van dezelfde bytes.
De kwaliteit van een audiobestand hangt dus niet alleen af van de hoeveelheid informatie, maar ook van de manier waarop de bestanden worden gemasterd.
Glasheldere klankbeleving voor muziekliefhebbers
Hoe is het onderscheid dat tijdens het comprimeren wordt gemaakt precies te merken voor de luisteraar? Bij sterk gecomprimeerde bestanden zoals mp3 gaat slechts weinig informatie verloren. Bij het afspelen van het mp3-bestand genereert de decoder een analoog geluidssignaal dat al niet meer identiek is aan het oorspronkelijke signaal, maar voor de meeste luisteraars toch klinkt als het origineel, ervan uitgaande dat de codering, de gegevensrate van de overdracht en de kwaliteit van de versterker en luidspreker correct zijn.
De reden hiervoor is het psychoakoestisch effect. Klankaandelen in zeer hoge en diepe frequentiebereiken worden niet exact weergegeven of volledig verworpen, omdat deze door de meeste mensen niet of nauwelijks worden waargenomen. Ook zachte klanken die direct voor of na luide klanken voorkomen, worden niet of nauwelijks door mensen waargenomen en ontbreken in gecomprimeerde bestanden.
Voor het getrainde gehoor en voor muziekliefhebbers is het verschil echter duidelijk hoorbaar. Wie de mogelijkheid heeft om hetzelfde lied als normale mp3 en in High-Resolution audio te beluisteren, zal duidelijke verschillen in de klankkwaliteit waarnemen. Dus voor degenen die waarde hechten aan een heldere en complexe sound, loont het de moeite te investeren in High-Resolution audio.
Voor fans van klassieke muziek loont de investering zeker, omdat klassieke muziek zeer dynamisch is in de hoge en diepe bereiken en daarom sterk van de hogere audiokwaliteit profiteert.
Afspeelapparatuur en leveranciers van High-Resolution audio
Veel smartphones, tablets en mobiele of afspeelapparaten ondersteunen de nieuwe High-Resolution formaten niet. Op dit moment komen er enkele nieuwe audiospelers op de markt die High-Resolution audio ondersteunen en ook voldoende opslagruimte voor de eigen muziekverzameling bieden, bijvoorbeeld van Sony of Pioneer.
Muziek in High-Resolution kwaliteit wordt op dit moment nog niet verkocht via verkoopkanalen zoals Amazon of iTunes. Maar ook hier neemt het aanbod toe.
Een grote selectie van High-Resolution titels is te vinden bij HDtracks, HIGHRESAUDIO, Technics tracks of Acoustic Sounds. Voor progressieve klanken die afwijken van het mainstreamgeluid loont een bezoek aan 7digital, Bleep, bandcamp of boomkat. Fans van klassieke muziek hebben een enorme keuze bij CHANDOS, primephonic, CHANNEL CLASSICS of eclassical. qobuz biedt bovendien een High-Resolution streamingdienst aan.
