Nieuwbouw of renovatie: het is niet alleen een zaak van kleur of huisinrichting. Het is belangrijk om de elektrische installatie af te stemmen op de individuele gewoonten en vereisten van de bewoners. Om ervoor te zorgen dat het circuit niet overbelast raakt bij gelijktijdig gebruik van krachtige elektrische apparaten of dat het tot een verhoogd gebruik van stekkerdozen komt, moeten er in eerste instantie enkele elementaire vragen worden gesteld. Dit zijn in de meeste gevallen de grondbeginselen voor architecten, opdrachtgevers of elektriciens, zodat zij de elektrische infrastructuur en de implementatie vakkundig kunnen uitvoeren.
- Welke elektrische apparaten gebruik ik in welke ruimte?
- Waar moeten de lichtbronnen worden geplaatst (zowel de vaste punten als de stopcontacten)?
- Waar worden tv’s, computers of telefoonaansluitingen gebruikt?
- Waar moeten de schakelaars of de besturingsmodule voor Smart Home-functies worden aangebracht?
- Waar worden meestal mobiele apparaten opgeladen en moeten daarvoor speciale stopcontacten met USB-aansluiting worden ingebouwd?
- Is er een onderdrukregelaar nodig die in verbinding staat met het afzuigsysteem?
- Hoe wordt de buitenverlichting ingeschakeld?
Daarna worden de volgende zaken bepaald:
- het aantal circuits
- het aantal stopcontacten
- het aantal lichtaansluitingen
- het aantal tv- en communicatieaansluitingen
- de voorbereiding van de elektrische installaties voor Smart Home-functies zoals multiroom audiosystemen, besturing van elektrische rolluiken, alarmsystemen
De plattegrond is de speelweide voor de planning van de elektrische installaties
De planning wordt gemaakt op basis van een beschikbaar en zo exact mogelijk bouwplan of een plattegrond van het huis of de woning, hetzij in de originele versie, hetzij op een computer met overeenkomstige plattegrondsoftware. Daarop moet informatie zijn opgenomen over de richting waarin deuren openen en over de locatie van vensters, trappen, treden en schoorstenen. Idealiter wordt op de plattegrond ook aangegeven hoe de belangrijkste meubels worden geplaatst op de plek die ze uiteindelijk in de ruimte zullen krijgen. Als al deze informatie beschikbaar is, kunnen met vaste symbolen de desbetreffende aansluitingen in de ruimte naar behoefte in de tekening worden verwerkt.
De belangrijkste symbolen voor elektrische installatie zijn de volgende:
- Schakelaar
- Verlichting
- Verlichting met schakelaar
- Wandlampen
- Enkel stopcontact
- Dubbel stopcontact
- Drievoudig stopcontact
- Drievoudig stopcontact
- Dimmer
- Telefoonaansluiting
- Antenneaansluiting
Planningsvoorbeeld keuken
De eerste ruimte waarvoor een planning wordt gemaakt, is meestal de keuken. Vanwege de lange levertijden is hier een speciaal voortraject nodig. Barelementen of kookeilanden stellen bijvoorbeeld bij een woonruimte met open keuken bijzondere eisen aan het lichtplan en aansluitingen voor ovens, de magnetron, de afzuigkap of de koel-/vriescombinatie. Vaak wordt de planning van de elektra bij de bestelling van een nieuwe keuken al door de desbetreffende keukenleverancier meegeleverd in een op maat gemaakt plan om de correcte installatie van de keuken te waarborgen.
Maar de diverse elektrische keukenhulpjes zoals broodrooster, koffiezetapparaat, waterkoker, broodsnijmachine, mixer, keukenmachine, eierkoker enzovoort, moeten ook niet worden vergeten. Afhankelijk van de afmeting van de keuken zijn er in de buurt van het werkoppervlak vaak al 6 tot 15 stopcontacten nodig.
Bovendien kan in het elektrische schema voor de keuken naar behoefte ook nog rekening worden gehouden met een telefoonaansluiting of een inbouwradio.
Planningsvoorbeeld slaapkamer en kinderkamer
In de slaapkamer denk je als eerste aan de verlichting rondom het bed. Vaak wordt de lichtbehoefte gedekt door een lamp op het nachtkastje die via een stopcontact op het stroomnet is aangesloten. Om ruimte te creëren, kunnen deze lichtbronnen ook als wandlamp worden geplaatst. Toch zijn er in de directe omgeving van het bed nog stopcontacten nodig voor overige apparaten: denk eens aan een radiowekker, de stekker van een telefoon of een oplaadkabel.
Ook in de kinderkamer moeten stopcontacten in de buurt van het bed worden aangelegd. Bovendien is het met name voor deze kamer ook belangrijk om naar de toekomst te kijken: kleine kinderen worden sneller groot dan je denkt en de kamer moet net zo flexibel op de uitgebreide wensen van het kind worden voorbereid. Voor baby’s is bijvoorbeeld een warmtelamp nodig boven de commode. Voor schoolgaande kinderen een bureau met aansluitingen voor bureaulamp en computer. Voor tieners is een telefoon- en internetaansluiting, een HiFi-installatie en tv met een aansluiting op het elektriciteitsnet handig.
Planningsvoorbeeld woonkamer
Ook voor de woonkamer is een vooruitziende blik voor elektrische installaties handig. In 2015 gaf meer dan 50 procent van de Nederlanders in een enquête van TNS aan dat zij hun woonkamer opnieuw wilden inrichten. Ook moet flexibel en royaal worden omgegaan met de elektrische aansluitingen voor televisie en telefoon en moet niet worden bezuinigd op stopcontacten. Wie al weet hoe de inrichting zal zijn, kan ook luidsprekeraansluitingen plannen om los liggende luidsprekerkabels te voorkomen en rekening houden met tv-, internet- en kabelaansluitingen.
Planningsvoorbeeld badkamer
De badkamer is tegenwoordig meer een wellness-oase in huis. Daarvoor moeten ook de vereisten aan de elektrische installatie worden gewijzigd. Vroeger was er behalve een plafondlamp en een stopcontact voor een scheerapparaat en een föhn niet veel meer nodig. Vandaag de dag zijn er veel meer apparaten en stroomverbruikers in de badkamer, zodat tijdens de elektrische installatie rekening moet worden gehouden met het aantal en de toewijzing van stopcontacten: elektrische tandenborstels, aansluitingen voor elektrische handdoekdrogers, badkamerradio, föhn, whirlpool of het comforttoilet met geïntegreerde bidetfunctie… Naast al het comfort moet niet worden vergeten dat er vanwege de hoge luchtvochtigheid in badkamers speciale installatievoorschriften gelden. Zo moeten badkuip en douche geaard zijn. Stopcontacten of schakelaars mogen niet worden aangebracht in beveiligingsgebieden 0,1 en 2. Een uitzondering daarop kunnen lampen met geïntegreerde schakelaars zijn, als deze niet ten koste gaan van het type bescherming van de lampen.
Smart Home-functies in de elektrische planning
Veel functies, zoals de elektrische rolluikbesturing, de aansturing van afzonderlijke lampen en dimmers, bewegingsmelders met camerafunctie, multiroom audiosystemen, intercoms, de aansturing van de verwarming of zelfs de keukenapparatuur, kunnen vaak al makkelijk op afstand centraal worden geregeld met de smartphone via Smart Home-systemen zoals Homematic IP. Een dergelijk systeem heeft bovendien het voordeel dat het zowel bedraad in huizen en woningen kan worden geïnstalleerd, maar ook flexibel kan worden geïntegreerd als oplossing via het stopcontact en kan worden meegenomen bij een renovatie.
Bij alle Smart Home-installaties is intuïtieve en eenvoudige bediening belangrijk, zowel via de mobiele telefoon als via de afzonderlijke schakelaars. Het is ook handig als het een open en daardoor uitbreidbaar systeem betreft, want wie weet welke elektrische functies in de komende jaren nog in onze huizen en woningen worden geïntroduceerd?
